туҥгыр

туҥгыр
туҥгыр
1. старая грубая корка на дереве; толстая тёмная сухая кора на комле старых деревьев; корка

Тумо туҥгыр корка дуба.

Пӱнчӧ туҥгыр дене изи пушым ыштылыт (йоча-влак), шырчыкомартам шындылыт. [/i]«Ончыко»[/i] Из толстой коры сосны ребята делают игрушечные лодочки, ставят скворечники.

Адак ярныше имне дене нолго туҥгырым кондышо марий-влак коедат. [/i]Я. Элексейн.[/i] Опять появляются мужики, привозящие на изнурённых лошадях ильмовую кору.

2. чага; паразитный гриб на стволах берёзы

Куэ тӱҥысӧ туҥгыр шемалге тӱсан, шелышталтше козыра ӱмбалан. [/i]«Мар. ком.»[/i] Чага на комле берёзы тёмного цвета, с истрескавшейся неровной поверхностью.

Туҥгыр шоҥго пушеҥгыште гына лиеш. [/i]«Мар. Эл»[/i] Чага бывает только на старых деревьях.

3. твёрдая, жесткая, грубая корка чего-л. на чем-л.; засохший (замерзший) слой, сгусток чего-л.

Вӱр туҥгыр сгусток засохшей крови.

Шыжалтше вӱдшӧ вургемеш кылмен шинчеш, тудым мардеж ий туҥгырыш савыра. [/i]Н. Тихонов.[/i] Разбрызгивающаяся вода замерзает на одежде, ветер её превращает в ледяную корку.

Кастене кӱвар воштончышла чолгыжеш, а эрдене – адакат тугаяк туҥгыр, адакат лавырам нумал ситареныт. [/i]В. Юксерн.[/i] Вечером пол сверкает как зеркало, а утром – опять такая же корка, снова натаскали грязи.

4. в поз. опр. чаговый, из чаги

Туҥгыр вӱд вуйым, чурийым да уло капымат мушкаш пеш пайдале. [/i]«Мар. ком.»[/i] Настой из чаги очень полезен при мытье головы, лица и всего тела.

Медициныште туҥгыр экстрактым кучылтыт. В медицине используют экстракт чаги.

5. в поз. опр. жёсткий, грубый; покрытый жёсткой (засохшей или замерзшей) коркой

Таче марте капеш кодын туҥгыр отыза. [/i]М. Казаков.[/i] До сегодняшнего дня на теле осталась грубая мозоль (т. е. шрам).

Идиоматические выражения:


Марийско-русский словарь . 2015.

Игры ⚽ Нужна курсовая?

Полезное


Смотреть что такое "туҥгыр" в других словарях:

  • гыр-гыр — 1. Сулыш юлыннан килә торган һаваның кече телне калтыратып үтүеннән барлыкка килгән калын тавышны белдерә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • кыңгыр — (КЫҢГЫРАЙТУ) (КЫҢГЫРАЮ) – рәв. Нин. б. яссылыкка карата почмак ясап, беркадәр кырынайтып. с. Яссылыкка карата почмак ясап торган; кырынайган, авыш. КЫҢГЫР КАРАУ – Начар карау. КЫҢГЫР КИТМӘҮ – Начар булмау, зарар килмәү. КЫҢГЫР ЭШ – Начар эш, яман …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • Кюзели-Гыр —         Кюзеликыр, древнехорезмийское городище, расположенное в районе древней дельты Амударьи, на одноимённой останцовой возвышенности (ныне в пределах Ташаузской области Туркменской ССР). Открыто в 1939, раскапывалось в 1950, 1953 54. К. Г.… …   Большая советская энциклопедия

  • җил-яңгыр — Җил һәм яңгыр, җилләп яуган көчле яңгыр …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • яңгыр — 1. Су тамчылары рәвешендә ява торган явым төшем 2. күч. Күпләп коела, сибелә, чәчелә торган берәр нәрсәнең ташкыны. ЯҢГЫР БАШМАГЫ – Итләч йомшагы өлгергәннән соң кара кучкыл тузанга әйләнә торган шарсыман гөмбә; рус. Дождевик …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • даңгыр-доңгыр — 1. Дөбердәүле калтыраулы даң тавышларын белдерә 2. Даңгырдык яки сикәлтәле юлда (арбага һ. б. ш. га) утырып барганда селкенү тур.) …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • доңгыр-даңгыр — Дөбердәү калтырау катнаш доң тавышын белдерә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • мыңгыр-мыңгыр — Берөзлексез, әкрен генә, ишетелер ишетелмәс яки аңлаешсыз итеп сөйләнгән вакытта яки сукранганда була торган тавышларны белдерә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • шыңгыр-шыңгыр — Металл яки шундый каты әйберләр бер беренә бәрүлүдән чыккан калын, тонык кына калтыраулы тавышны белдерә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • ыңгыр-мыңгыр — рәв. Сукрана сукрана …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • ыңгыр-шыңгыр — рәв. Ыңгырашып, көч хәл белән …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»